Język Portugalski

Język portugalski (portuges) - język pochodzenia indo-europejskiego, z grupy języków romańskich; używany przez ok. 170 mln ludzi na całym świecie (m.in. w Portugalii - 10 mln, Brazylii - 163 mln); standardowy portugalski opiera się na dialekcie z Lizbony; dialekt brazylijski odróżni się od europejskiego portugalskiego w wielu aspektach: m.in. w gramatyce, składni i w fonetyce; dialektem portugalskiego jest jęz. galicyjski, używany w płn.-zach. Hiszpanii; pierwsze dokumenty spisane w jęz. portugalskim datuje się na koniec XII w.

MAŁY SŁOWNIK CAPOEIRA
KOLORY
LICZEBNIKI
PODSTAWOWE ZWROTY
PRZYMIOTNIKI
PORY ROKU
DNI TYGODNIA
NA TRENINGU
CZĘŚCI CIAŁA
ZAIMKI


MAŁY SŁOWNIK CAPOEIRA

A

academia - szkoła capoeira
aluno - uczeń mistrza capoeira; to samo co discipulo [alunu]
Angola - tradycyjny styl capoeira, wolniejsze tempo bardziej opierające sie na sprycie i zwinności, bazująca na technikach w parterze, stworzony przez Mestre Pastinha
Angoleiro - praktykujący Capoeira Angola
apelido - imię, które gracz dostaje podczas swego pierwszego batizado i którego już zawsze będzie używać jako capoeirista
arame - struna w berimbau [arami]
arrastao - podcięcie w capoeira, polagające na łapianiu i ciągnięciu obydwu nóg do ziemi
ataque - atakować, bądź ruch atakujący
aú - "gwiazda"
aviso - to samo co cavalaria
axe - siła życiowa, pozytywna energia; utożsamiana z siłą Orishas. Może być tłumaczona także jako łaska. Wyraz pochodzi z religii ludów arfykańskich Yoruban.

B

balanço - element podstawowego elementu ginga; nogi ugięte, pupa do przodu lekko pochylona sylwetka, ręce trzymane blisko twarzy, łokcie razem, uwaga na brzuch
bamba - ktoś biegły w słownym lub fizycznym sparingu; ekspert capoeira
banda - podcięcie nogą lub obejście przeciwnika
baqueta - patyczek używany do grania na berimbau
barravent - rytm berimbau ; wprowadzający w stan transu
base - baza, ginga, podstawowy ruch
batizado- ceremonia inicjacji w capoeira; chrzest [baczizadu]
benguela - rytm w Capoeira Regional z dużą ilością parteru, więcej elementów technicznych, bez frontalnych kopnięć, dużo zabawy, elementów zaskoczenia, okrągłe ruchy, wszystke kopnięcia po okręgu, czysta taktyka
bęnçăo - błogosławieństwo; kopnięcie do przodu
berimbau - główny instrument w capoeira, muzyczny łuk
bôca de siri - w wolnym tłumaczeniu 'usta raka' (?)
brincar - grać jak dziecko

C

cabaça - "głowa"; inaczej tykwa element rezonansowy w berimbau
cabeçada - uderzenie głową
camará - towarzysz [kamara]
cadeira - krzesło [kadeira]
capoeirista - gracz capoeira
cavalaria - 'kawaleria,' rytm berimbau pierwotnie ostrzegający przed nadejściem policji
caxixí - grzechotka do grania z berimbau [ kasziszi]
chamada - 'wezwanie,' występuje w Capoeira Angola, mała wewnętrzna gra z partnerem wygladająca jak taniec, należy być czujnym w tej sytuacji
chula - specjalna wprowadzająca piosenka, za nią śpiewana jest zawsze ladainha
chute na lua - 'kopnięcie do księżyca', salto, startujemy z kopnięcia (meia-lua de frente, martelo)
cocorinha - przykucniecie [kokorinia]
comprar de jôgo - kupowanie gry [komprar dżi żogu]
contragolpe - kontratak, odpowiedź na reakcje oponenta
contra-mestre - instruktor pracujący pod okiem mestre w academia, przedostatni tytuł
cordao - kolorowy pas oznaczający stopień zawansowania [kordau]
corridos - "wezwanie" i "odpowiedź" w pieśni podczas roda; jedna osoba śpiewa a następnie wszyscy powtarzają

D

dá volta ao mundo - 'wez i obróć świat', obejście koła (w roda), [da wolta au mundu]
defesa - obrona lub odpowiedz (na cios) [defesa]
desequilibrante - technika powodująca brak równowagi u przeciwnika
discípulo - disciple, uczeń mistrza capoeira
dobrao - moneta używana do gry na berimbau [dobrau]

E

entrada - wstęp, nazwa techniki
esquiva - ucieczka [eszkiwa]

F

fechar o corpo - blisko ciała
floreios - techniki akrobatyczne
formatura - ceremonia nadania tytułu mestre
fuga - "lot", kategoria technik defensywnych

G

ginga - podstawowy ruch w capoeira [żinga]
golpe - uderzanie, zadawanie ciosu

I

iaiá ioiô - zwrot używany przez niewolników na córki i synów swojego pana

J

jogador - gracz [żogador]
jôgo - gra [żogu]

L

ladainha - litania, wprowadzające solo, zazwyczaj śpiewane przez mistrza[ladainia]
ligeiro - szybki, prędki; zwinny, ruchliwy; usypiający, nieuczciwy

M

maculele - inny styl walki-tańca do muzyki z użyciem maczet [makulele]
malícia - chytrość, przebiegłość [malisia]
malandro - uliczny rozrabiaka, hooligan, zły człowiek
malícia - oszustwo, nabieranie, spryt, podstęp, wykrętny
mandigueiro - czarownik [madżigeiru]
mangangá - lekarz
martelo -kopnięcie 'młot'; forma rymowanej piosenki
meia-lua de compasso - 'polowa księżyca w kompasie' kopnięcie obrotowe w pozycji
mestre - mistrz [mesztri]
mocambo - społeczeństwo niewolników, uchodźców
moeda - moneta używana do gry na berimbau
moleque - uliczny urwis

N

nome de guerra - ksywka, przezwisko nadawane graczowi podczas treningów, czasami podczas batizado

P

pandeiro - tamburyn [pandeiru]
passada - praca nóg, w szczególności w ginga
patuá - amulet ochronny
pé - 'stopa', pozycja z przodu do berimbau
piăo - kręcenie się na głowie(bez rąk)

Q

queda - upadek; utrata przewagi w grze [keda]
quilombo - społeczeństwo niewolników, uchodźców

R

rabo de arraia - 'żądlący ogonl' kopnięcie z obrotu
rasteira 'zamiatać'; podstawowe podcięcie
reco-reco recuo - odwrót, zazwyczaj na jednej ręce na ziemi
Regional - nowoczesny styl w capoeira, stworzony przez Mestre Bimba
roda - koło; obszar do gry capoeira [hoda]
role - ucieczka przez obrót na czworakach

S

saída - wyjście
salto - inaczej mortal, bądź mortal americano, przewrót w tył - m. lub do przodu - m. a. w powietrzu
samba duro - ciężka samba, samba bardziej skomplikowana, tzw. "chodzona", czyli jednocześnie tańczona z przemieszczaniem się
seqüęncia - sekwencja ruchów uczona przez graczy w stylu Regional
suspencao - zawieszenie kogoś w treningach

T

tocar(rocar) - grać muzykę
troca de cordas - ceremonia zmiany sznura, nie jest to już batizado (bo już nie chrzest), podczas którego otrzymujemy wyższy stopień
treinamento - trening [trenamientu]

V

vadiaçăo - włóczęga, obieżyświat; synonim capoeira
vara - to samo co vęrga
vęrga - drewniany kij do berimbau

KOLORY

biały - branco, alvo [branku, alvu]
brązowy - marrom [marrom]
czarny - preto, negro [pretu, negru]
czerwony - vermelho [ vermelju]
fioletowy - violeta [wioleta]
niebieski - azul [azuł]
pomarańczowy - laranja [laranża]
różowy - rosa [roza]
szary - cinza [sinza]
zielony - verde [verdżi]
żółty - amarelo [amarelu]

LICZEBNIKI

0. Zero - zero [zeru]
1. Jeden - um [um]
2. Dwa - dois [doijsz]
3. Trzy - tres[tresz]
4. Cztery - quatro [kłatru]
5. Pięć - cinco [sinku]
6. Sześć - seis [sejisz]
7. Siedem - sete [seczi]
8. Osiem - oito [ojtu]
9. Dziewięć - nove [novi]
10. Dziesięć - dez [desz]

PODSTAWOWE ZWROTY

TAK - sim [sim]
NIE - nao [nał]
dzień dobry - rano bom dia [bom dżia]
dzień dobry - w dzień boa tarde [boa tardżi]
dobry wieczór - boa noite [boa noiczi]
do widzenia- adeus[ adeusz] co słychać?- como vai? [komu waj]
Dziekuje - obrigado/obrigada [obrigadu/a]
Cześć! - oi, óla
Proszę- faz favor [faisz favor]
Przepraszam- desculpe [deszkulpi]
miło mi- muito prazer [mujtu prazer]
być może- pode ser [podżi ser]
rozumiem- percebo [persebu]
mam nadzieję- espero [eszperu]
widzę- vejo [weżu]
wiem- sei [sej]
jestem pewien- tenho certeza [teniu serteza]
cieszę się- estou contente [sztou kontente]
przykro mi- sinto pena [sintu pena]
jestem gotowy- estou pronto [sztou prontu]
jest późno- é tarde [e tardżi]
jestem głodny- tenho fome [teniu fome]
mam- tenho [teniu]
chcę- quero [kieru]
lubię- gosto de [gosztu dżi]
mogę- posso [posu]
idę- vou [wo]
jem- como [komu]
piję- bebo [bebu]
muszę już iść- já tenho que ir [ża teniu ki ir]
wszyscy- todos [todusz]
połowa- meia [meja]
boli mnie... część ciała- dói me ... [doj me]
źle się czuję- sinto me mal [sintu me mał]
zwichnięty- deslocado [deslokadu]
odciski- calos [kalusz]

PRZYMIOTNIKI

Ładny- bonito [bunitu]
Brzydki- feio [feju]
Wysoki- alto [ałtu]
Niski- baixo [bajszu]
Mały- pequeno [pikeniu]
Duży- grande [grandżi]
Chudy- magro [magru]
Gruby- gordo [gordu]
Słaby- fraco [fraku]
Silny- forte [forczi]
Otwarty- aberto [abertu]
Zamknięty- fechado [feszadu]
Szybko- rápido [hapidu]
Wolno- devagar [dżiwagar] lento [lentu]

PORY ROKU

Wiosna- primavera [primavera]
Lato- verao [verął]
Jesień- outono [ otonu]
Zima- inverno [invernu]

DNI TYGODNIA

poniedziałek - segunda-feira, [segunda- fejra]
wtorek - terca-feira, [tersa- fejra]
środa - quarta-feira, [kłarta- fejra]
czwartek - quinta-feira, [kinta- fejra]
piątek - sexta-feira, [seszta-fejra]
sobota - sábado, [sabadu]
niedziela - domingo [dumingu]

NA TRENINGU

Łatwe- fácil [fasił]
Trudne- difícil [difisił]
Wolniej- mais lento [maisz lentu]
Szybciej- mais rapido [maisz hapidu]
Lewy- esquerdo [iszkierdu]
Prawy- direita [dżirejta]
Zmiana- troca [troka]
Przód- em frente [eń frenczi]
Tył- atrás [atraisz]
Przerwa- pausa [pausa]
Rozgrzewka- exercícios [esersisiusz]
Trening- treinamento [trejnamentu]
Podłoga- chao [szął]
Sufit- teto [tetu]
ściana- parede [paredżi]

Czas na roda- o tempo para roda [u temu para hoda]
Kiedy jest przerwa?- Quando é uma pausa [kłandu e uma pausa?]
Czy możesz powtórzyć?- voce pode repetir?[ wose podżi hepetir?]
Czy nauczysz nas piosenki?- voce vai ensinar- nós um cançao [ wose wai ensiniar- nosz um kansał?]
Chcesz pić?- voce quer beber? [wose ker beber?]
Jak robi się tą technikę?- como se faz este movimento [ komu se faisz eszczi movimentu]
Czy możesz mi pomóc? -voce pode ajuda- me? [wose podżi ażuda- me?]
Jak gra się na...- como se toca [komu se toka]

CZĘŚCI CIAŁA

głowa-cabeça[kabesa]
twarz- rosto[ hosztu]
oko- olho [olju]
ucho- ouvido [ouwidu]
nos- nariz [narisz]
zęby-dentes[ denczisz]
gardło- garganta [garganta]
plecy- costas [kosztasz]
ręka- mao [mau
dłoń- mano [manu]
palec- dedo [dedu]
noga- perna [perna]
kolano- joelho [żuelju]
kostka- tornezelo [turezelu]
kręgosłup- espina dorsal [eszpina dorsał]
brzuch- ventre [wentre]

ZAIMKI

ja - eu [eł] my- nós [nosz]
ty- voce [wose] wy- vós[wosz]

on- ele [eli] oni- eles [elisz]
ona- ela [ela] one- elas [elasz]
Pan/Pani- Voce [Wose]

w- em [eń]
obok - ao lado de [au ladu dżi]
z - com [ką]
i - e [i]
zbyt - demais [dżimaisz]
bez - sem [seń]
razem- junto [żuntu]
albo- ou [oł]
też - tamben [tambeń]
gdzie- onde [ondżi]
jak - como [komu]
ile- quanto [ kłantu]
kiedy- quando [kłandu]
kto- quem [kłem]
dlaczego- porque [porki]
jaki- qual [kłał]
tu- aqui [aki]
tam- lá [la]

zawsze- sempre [sempri]
nigdy- nunca [nunka]
dziś- hoje [ożi]

jutro- amanha [amania]
dzień- dia [dżija]
noc- noite [nojczi]
wieczór- tarde [tardżi]